Zo maar wat items die gisterochtend door Amsterdamse ambtenaren van het projectmanagementbureau (PMB) in huis werden verzameld om een ideaaltypische ambtenaar uit te beelden. De hondenriem stond onder meer voor gedeelde verantwoordelijkheid en gezamenlijkheid. Woorden die goed passen bij de ambtenaar als Verbinder. Het horloge symboliseert het nakomen van afspraken, resultaatgerichtheid en efficiëntie: tijd is geld! De Ondernemer herkent zich helemaal in deze termen. Koffie laat zich niet beperken tot een van de drie types. Het past bij de plichtsgetrouwe, routinematige en voorspelbare Bureaucraat, maar ook bij de Verbinder die gericht is op ontmoeting, verbinding en het goede gesprek.

Als onderdeel van de managers class van PMB binnen de gemeente Amsterdam zijn we de week gestart met de workshop De Ideale Ambtenaar. Geen gemakkelijke opgave om op maandagochtend meteen vier uur een Teams bijeenkomst in te duiken, maar de deelnemers zijn er in geslaagd de aandacht en energie de volle vier uur vast te houden.

Bij de start van de workshop wordt meteen duidelijk dat het voor alle aanwezigen belangrijk is om via hun werk bij de gemeente bij te dragen aan het mooier en beter maken van de stad. Met De Ideale Ambtenaar helpen we publieke professionals om het werken aan een mooie stad, dorp, provincie of Nederland als geheel nog effectiever te kunnen doen. Door meer inzicht te geven in verschillende opvattingen over wat een goede ambtenaar is, meer waardering te krijgen voor stijlen die afwijken van jouw eigen voorkeur en te leren hoe je in kunt spelen op verwachtingen van anderen over jouw rol als ambtenaar.

Ik heb ontdekt dat je als ambtenaar ook positief bureaucratisch kan zijn.

Veel van de deelnemers herkennen zich direct in de Ondernemer of Verbinder. Actiegericht, dingen voor elkaar krijgen, werken vanuit de bedoeling, doen wat goed is voor de stad. In de loop van de ochtend wordt de waardering voor de Bureaucraat en zijn/haar focus op neutraliteit, zorgvuldigheid, transparantie en rechtmatigheid echter ook zichtbaar. We hebben stilgestaan bij de kracht van taal en hoe je met het kiezen van de juiste woorden kunt aanhaken op de belevingswereld van degene met wie je samenwerkt. Ook een echte Bureaucraat kan op deze manier aansluiting vinden bij een uitgesproken Ondernemer.

Door de workshop heb ik de drie types beter leren kennen en ben ik me bewuster van mijn eigen voorkeuren. Nu kan ik ook goed anticiperen door andere types op een andere manier te benaderen.

Bij de samenstelling van je projectteam (of welke andere groep waarin collega’s binnen de overheid met elkaar samenwerken) is het goed om te kijken naar voldoende diversiteit. Kwaliteiten die passen bij bij de Bureaucraat, Ondernemer en Verbinder kunnen elkaar aanvullen en versterken. Naast bijvoorbeeld persoonlijkheidskenmerken, drijfveren en teamrollen kan iemands ambtenarenprofiel dus ook van waarde zijn om in deze afweging mee te nemen.

Al met al een inspirerende en leerzame start van de week met deze projectmanagers die graag hun steentje bijdragen aan een mooier Amsterdam!

Klinkt dit als iets dat voor jouw team of afdeling ook zinvol kan zijn? Neem dan contact op met Bas van Leeuwen of Ronald Derks om de mogelijkheden te bespreken.

Na een periode van 6 maanden veelal thuiswerken, leek de workshop De Ideale Ambtenaar binnen het programma van de Metropool Mastercourse Strategie, een leergang voor strategische adviseurs binnen de lokale overheid, fysiek plaats te kunnen vinden. De opleving van het Coronavirus heeft echter roet in het eten gegooid, waardoor een uitwijk naar de online wereld nodig was. Een flinke uitdaging voor de deelnemers en workshopleiders Bas van Leeuwen en Ronald Derks om het grotendeels interactieve en op gesprek gerichte programma tot zijn recht te laten komen.

Het model dat Bas en Ronald hebben ontwikkeld, is opgebouwd rond drie ideaaltypische beelden van een goede ambtenaar (Bureaucraat, Ondernemer, Verbinder). Dit concept is stevig in de bestuurskundige theorie verankerd en is – zo hopen de bedenkers – eenvoudig genoeg om ook in de praktijk van toegevoegde waarde te kunnen zijn.

Hoewel de deelnemers zich vooral herkenden in de meer proactieve, op de buitenwereld gerichte Ondernemer en Verbinder kan ook de Bureaucraat op sympathie rekenen. Niet altijd vanwege de invulling die er aan wordt gegeven (stroperig, risicomijdend, intern gericht), maar wel vanwege onderliggende waarden als rechtmatigheid, gelijkheid, transparantie en neutraliteit. In de dagelijkse werkpraktijk kan het enorm zinvol zijn om kwaliteiten die in deze rol sterk vertegenwoordigd zijn om je heen te organiseren als strateeg. Zo kun je deze benutten om de opgave waar jij aan werkt verder te brengen, ook als jouw eigen voorkeur uitgaat naar een andere rol.

Op een af en toe tegenstribbelend medium na is de sessie erg positief verlopen. Veel waardering voor de deelnemers die zich met veel inzet en toewijding op de materie hebben gestort. Met de workshop hebben zij een bril aangereikt gekregen om op een frisse manier naar hun eigen rol te kijken in het complexe en interessante geheel waarin zij werken. Gelukkig hoef je niet te kiezen tussen de verschillende rollen van de ideale ambtenaar. Je kunt per situatie bepalen hoe je de rollen wil combineren en zo maak je jezelf dé ideale ambtenaar!

Deze week is een nieuwe groep trainees begonnen bij Rijkswaterstaat. Deze nieuwe talentvolle ambtenaren worden in hun eerste dagen bij de overheid meteen op een goede manier vastgepakt. Het introductieprogramma bestaat uit onder andere uit teambuildingsactiviteiten, kennismaking met de structuur en cultuur van de organisatie en informatieve werkbezoeken in het veld. Rijkswaterstaat realiseert zich als organisatie dat de wereld continue aan verandering onderhevig is en dat dit ook invloed heeft op de manier waarop zij haar rol in de samenleving in moet vullen.

Met Koers2020 heeft de organisatie een duidelijke visie op de toekomst. In deze visie wordt bijvoorbeeld stilgestaan bij de belangrijkste opgaven van de overheid voor de komende jaren, maar ook is er aandacht voor de mens achter de medewerker. Wat drijft iemand om als ambtenaar bij Rijkswaterstaat te willen werken en hoe kan de organisatie inspelen op deze drijfveren en gebruik maken van de kwaliteiten van medewerkers?

In deze context is het natuurlijk ontzettend leuk om op de laatste dag van hun introductie de workshop Op weg naar de Ideale Ambtenaar met de trainees te mogen doen. Tijdens een bijeenkomst van drie uur is theorie aan praktijk gekoppeld en zijn verschillende denkrichtingen verkend over wat het betekent om de best mogelijke ambtenaar te zijn. Ondanks de zeer beperkte werkervaring in de publieke sector wordt duidelijk dat de trainees hele duidelijke opvattingen hebben over de rol van de overheid in relatie tot de samenleving.  Verder vallen hun drive en motivatie op om op een eigentijdse manier bij te dragen aan het succes van Rijkswaterstaat. Deze jonge, nieuwe ambtenaren gaan de komende twee jaar met veel energie als individu en als groep ontdekken wat het voor hen betekent om de ideale ambtenaar te zijn.  Afgaande op de reacties na afloop hebben we met deze workshop een leuke en nuttige bijdrage mogen leveren aan de start van dat proces. Nu gaat het echte werk beginnen!

Binnen de gemeente Nijmegen werken duidelijk ambtenaren die het beste met de stad voor hebben. Enthousiaste, betrokken publieke professionals die allen op hun eigen manier een bijdrage willen leveren aan een specifiek stukje van de puzzel die Nijmegen (of Knotsenburg in deze tijd van het jaar) tot één van de leukste steden van Nederland maakt. Via de NijmegenSchool wordt de ontwikkeling van medewerkers gestimuleerd. Met de workshop Op weg naar de Ideale Ambtenaar hebben Bas van Leeuwen en Ronald Derks een deel van hen meegenomen in hun kijk op de rol van de ambtenaar in de hedendaagse samenleving.

Bij de introductie wordt duidelijk dat alle deelnemers erg trots zijn op hun werk voor de gemeente Nijmegen. De waardering voor het vak van ambtenaar en de unieke positie die deze biedt om een verschil te maken in het leven van mensen is op zijn plaats en mag geuit worden!

Na een interactieve verkenningstocht langs het bureaucratische denken van Weber, het marktdenken van de New Public Management stroming en de benadering die uitgaat van het creëren van maatschappelijke meerwaarde zijn de deelnemers aan de slag gegaan met het uitwerken van een casus. De grootste uitdaging daarbij was om niet te relativeren en zich volledig te verplaatsen in bijvoorbeeld de wereld van de ideale ambtenaar binnen de context van de Weberiaanse bureaucratie. De Nijmeegse ambtenaren hebben deze opdracht met verve en overtuiging uitgevoerd en hebben haarfijn blootgelegd wat de sterke punten van ieder ideaaltype zijn.

Door elkaar vervolgens in een ‘high pressure mini coaching’ sessie de juiste vragen te stellen en suggesties te doen, heeft iedere deelnemer de vertaling geprobeerd te maken van de opgedane inzichten naar de eigen werkpraktijk. Er zullen nog wat afspraken voor koffie of indringende gesprekken met een buddy overheen gaan, maar deze groep ambtenaren is in elk geval op de goede weg.

Tijdens de tiende Jonge Ambtenarendag hebben Bas van Leeuwen en Ronald Derks een groep enthousiaste publieke professionals in iets meer dan een uur kennis mogen laten maken met het gedachtegoed dat ten grondslag ligt aan de workshop Op weg naar de Ideale Ambtenaar.

Het hoofdthema van deze bijzondere dag in Schiedam was ‘The Perfect Fit’.  Hoe kun je als jonge ambtenaar vol in het leven staan en ook succesvol zijn als professional bij de overheid? De focus ligt hierbij op het individu en dat is iets dat enorm goed aansluit bij de methodiek die Bas en Ronald hebben ontwikkeld.

De deelnemers aan deze inspiratiesessie zijn in gesprek gegaan over wat het voor hen betekent om de ideale ambtenaar te zijn. Niet alleen in handelen, maar ook in de waarden en overtuigingen die daar achter schuil gaan. Er is gesproken over verbinden, samenwerken, inspireren en faciliteren. Maar ook over doelen stellen, resultaten behalen en dat op een slimme, efficiënte manier voor elkaar krijgen. Anderen richtten de aandacht op het belang van transparantie, gelijkheid en rechtszekerheid.

Deze woorden zijn niet geheel toevallig zo gegroepeerd. Ze corresponderen namelijk met een drietal opvattingen van hoe de ideale overheid, en daarmee de ideale ambtenaar, er uit zou moeten zien. Met de bril op van de Public Administrator, de Public Manager en de Public Value Creator ziet de ingewikkelde overheidswereld er opeens een stuk overzichtelijker uit.

Weten waar je eigen voorkeur ligt, bewust proberen te herkennen wat de ander verwacht en vervolgens kunnen schakelen tussen de drie ideaaltypen kan je helpen om steeds stapjes vooruit te zetten op de weg naar het zijn van de ideale ambtenaar. Wil je hier meer over leren? Neem dan contact op met Bas of Ronald voor het bespreken van de mogelijkheden.

Op een mooie zonnige middag heeft Ronald Derks met een inspiratiesessie Op weg naar de Ideale Ambtenaar een bijdrage mogen leveren aan de kick-off van de leergang Via Vakmanschap Naar Meesterschap van de gemeente Almere.  Met dit ambitieuze programma investeert Almere in het gehele lijnmanagement en deze week is de tweede pilotgroep van start gegaan. Heel bijzonder aan deze aanpak is dat het programma voor het overgrote deel tot stand is gekomen met inzet van eigen collega’s uit de gemeente.

Dit maakt het als ‘buitenstaander’ extra waardevol om de deelnemers aan deze leergang te mogen prikkelen en hen een instrument aan te reiken om op een nieuwe, frisse manier naar hun rol als ambtelijke professional te leren kijken. Met behulp van het praktische model dat uitgaat van drie ideaaltypische beelden over de ambtenaar zijn de leidinggevenden met elkaar op zoek gegaan naar wat het betekent om een goede ambtenaar te zijn.

Is dit een doener die midden in de maatschappij staat en in staat is om verbindingen te leggen en tot een gezamenlijk resultaat te komen? Of misschien toch een zeer efficiënte resultaatgerichte manager die van een dashboard vol met groene vinkjes een lach op zijn gezicht krijgt? Of moeten we meer denken aan de zorgvuldige, degelijke en transparante collega die iedereen gelijk behandelt en daarbij uitgaat van geldende wet- en regelgeving en procedures? De realiteit vraagt waarschijnlijk om een ambtenaar die afhankelijk van de context kan schakelen tussen de verschillende rollen die je als ambtenaar kunt innemen. En om leidinggevenden die begrijpen dat dit een behoorlijke sensitiviteit en flexibiliteit vereist als het gaat om de getoonde leiderschapsstijlen.

Een mooie uitdaging die aan deze Almeerse pioniers wel toevertrouwd is!

Midden in Rotterdam, maar toch ver weg van alle hectiek. Aan de Kralingse Plas hebben Bas van Leeuwen en Ronald Derks tijdens de eerste opleidingsdag van de Metropool Mastercourse Strategie met veel energie de workshop Op weg naar de Ideale Ambtenaar verzorgd.

Dit kortdurige, maar intensieve mastertraject is ontwikkeld door de gemeenten Den Haag, Delft en Rotterdam en richt zich op leidinggevenden en professionals op strategische posities die zich verder willen bekwamen in strategisch denken en handelen.

Voor het tweede opeenvolgende jaar maakt de workshop van Bas en Ronald onderdeel uit van het programma. Door steeds te schakelen tussen theorie en praktijk en abstracte bestuurskundige begrippen te koppelen aan dagelijkse voorbeelden zijn de strategen uitgedaagd om te reflecteren op hun eigen opvattingen over de ideale ambtenaar.  De cursisten hebben zich aan de hand van een fictieve casus helemaal mogen inleven – en uitleven – in een van de drie onderscheiden ideaaltypische beelden over ambtenaren (public administrator, public manager en public value creator) en zijn vervolgens door middel van mini-coachinggesprekken dieper ingegaan op hun eigen specifieke situatie. Van reflectie, via inzicht naar handelen.